Những bức ảnh dòng xe đêm giữa thành phố lớn, được chụp từ trên cao, luôn có sức hút đối với tôi rất lạ. Tôi hình dung ra những vệt sáng đó, như những dòng chảy của đời sống, những dòng chảy của thời gian. Lướt. Cuốn. Vút. Vèo…
Những dòng người trên những con phố một chiều ở Sài gòn cũng tạo cho tôi nhiều hứng khởi lớn. Tôi thích mỗi buổi chiều muộn, ngồi ở một lề đường nào đó, như đường Lý Tự Trọng chẳng hạn, nhấm nháp ly beer lạnh và lặng lẽ nhìn dòng người đổ về nhà trong giờ tan sở. Dòng chảy ấy tôi thấy như sông, như dòng chảy của âm thanh. Cuốn. Bùng lên. Dữ dội. Lắng lại thoáng chốc. Cuốn. Bùng lên. Dữ dội… Cái vòng lặp đó khiến tôi hình dung ra đầy đủ nhất nhịp điệu của đời sống, thang âm của phố phường, cảm giác của thời hiện đại đến man dại…
Nói chung, tôi vẫn thích những dòng chảy một chiều. Nó là hàng ngàn, hàng vạn con người song song nhau, tiếp nối nhau, dẫn dắt nhau một cách vô thức. Những người song song ấy rồi có gặp nhau không, ở đâu đó? Những người song song ấy rồi có chạm vào nhau không, ở đâu đó? Những người song song ấy rồi có cất lên một tiếng hỏi tên nhau không, ở đâu đó? Đấy là một chuỗi câu hỏi, tôi vẫn thường tự hỏi mình, nhất là khi tôi nghe trong bài hát của những người bạn quen, Đức Trí và Tuấn Khanh, bài 'Một Chiều', có câu "Đường thật dài thật gần nhưng dường như không thấy mặt người. Sẽ, sẽ có lúc tôi mơ về. Một lần nào được ngã trên lối đi. Để thấy ánh mắt ai dù chỉ một lần. Đường một chiều mà sao quá xa nhau?…". Ừ nhỉ, những người đi song song cùng một chiều trong cuộc sống vẫn thường là những người rất xa nhau, xa như tiếng hát vẫn ám ảnh tôi từ bài hát cũ ấy "Ta xa nhau quá dẫu ta vẫn đi chung một chiều. Bước cứ bước đi em, tôi chỉ nói thầm".
Cuộc đời dường như là như thế. Những lúc tĩnh lại; những lúc tất cả mọi thứ như chậm lại, như một slow-motion trước mắt mình, sẽ vô vàn câu hỏi được tự mình cật vấn mình về những lối đi. Nhưng khi hòa mình vào trong dòng chảy ấy của nhân gian, những câu hỏi kia dường như đã biến mất tăm, sạch, trắng trơn và lúc đó mình chỉ còn duy nhất tâm thức của một kẻ "bước cứ bước đi", cuốn theo dòng nhân gian, xuôi theo dòng nhân gian, hối hả theo dòng nhân gian và không thể nào nghe nổi một lời nói thầm nào từ bên phải, bên trái, sau lưng… Và khi mình chảy, trôi, xuôi, hối hả theo dòng như thế, mình cũng đã vô tình tạo nên dòng. Để từ đó, sẽ nhiều hối hả, sẽ nhiều buông xuôi theo cái đà của mình, ngay sau lưng mình, song song mình, bất chấp mình đang mấp máy môi nói thầm điều gì đó, vô hồn…
Nhưng tất cả những dòng chảy của đèn, của người, của xe trên những con đường mà tôi thấy, đều chỉ là những dòng chảy hữu hình. Giữa nhân gian này, còn có cả những dòng chảy vô hình mà thậm chí nó cuốn còn mạnh mẽ hơn, tàn khốc hơn và những kẻ song song nhau trong dòng chảy ấy còn xa nhau hơn nữa, xa đến nỗi không chỉ là không nghe nổi những tiếng nói thầm mà còn có khi không thấy nổi những hình môi mấp máy. Dòng chảy ấy tôi không muốn đặt tên nhưng tôi vẫn được thấy nó mỗi ngày, và dày thêm mỗi ngày, không chỉ ở thành phố tôi mà còn ở nhiều nơi khác nữa, ít nhất là trên cả dải đất quê hương ngàn năm chân chim này.
Tôi vẫn thường nhắm mắt lại, hình dung, dòng chảy vô hình ấy bỗng một ngày hiện hình, như một cụ thể, như một hiển thị của khải huyền-tôi. Đó là lúc tất cả những xếp hàng trên dòng chảy một chiều ấy là những nhân bản tượng đá quen lối vô hồn. Những đôi mắt ngơ ngác; những lặng im ngây ngô; những tê cứng sững lại của đôi chân không còn bước nữa. Tất cả chỉ còn là những cơ-thể-đang-trôi, trôi một chiều duy nhất, không cần thậm chí đến cả một tiếng gọi nào, một đấng dẫn dắt nào. Sự trôi đi đó chỉ là thả mình mà trôi theo một đông-cứng-tư-duy-đã-cũ nào đó. Như người ta hát một tiếng hát cũ, và tôi thuận môi để hát theo, thuận môi để quên tiếng tôi, thẳm sâu nhất thực sự muốn nói. Và điều đó đã ám ảnh tôi suốt 30 năm dài, 30 năm kể từ ngày đầu tiên tôi lắng nghe The Beatles cất lên tiếng hát "những kẻ tuyệt vọng cùng sống trong một thế giới đồng tình". Tôi sợ một thế giới đồng tình như thế, sự đồng tình ấy nó còn kinh khiếp hơn cả sự đồng lõa. Bởi nó tuyệt-đối-im-lặng, không dấu vết, không biểu hiện nổi trội nào, không một khác biệt nào và khiến cho thế giới này đã mất đi tất cả màu sắc đa dạng mà tạo hóa đã ban tặng. Paul McCartney đã viết những lời như thế khi 27 tuổi, khi Paul cũng nhìn nhận ra bản thân mình không thể đồng tình nữa. Nhưng bản thân người nghệ sỹ yếu ớt ấy cuối cùng cũng vẫn phải đồng tình, dù vô thức thôi, khi phó mặc vào một dòng trôi một chiều, hối hả, của nhân gian bằng cách thốt lên "Thôi kệ" (Let It Be).
Người ta làm sao có thể sống mỗi ngày mà tặc lưỡi nói với mình "Thôi kệ". Khi thôi kệ là khi ta đã thả lỏng mình, dễ dãi cho chính mình, ném mình vào cái một chiều trôi xuôi kia. Khi ấy, mấp máy hình môi có còn bật nên tiếng? Khi ấy, cố gắng lắng nghe có còn nghe tiếng? Khi ấy, ta đã thôi kệ đồng tình cho dòng cuốn không chỉ thân ta mà cuốn theo cả ngàn vạn thân phận khác.
Tại sao chúng ta chưa bao giờ tự hỏi mình một câu giản đơn trong cuộc sống rằng 'vì lẽ gì, mình cứ để mình thụ động cuốn theo thời cuộc như thế?'? Tại sao chúng ta chưa bao giờ tự hỏi mình một câu giản đơn hơn nữa trong cuộc sống rằng 'vì lẽ gì, mình không là kẻ bơi ngược lại dòng nhân gian đang hối hả song song nhau, đồng phục nhau ngoài kia?'? Tại sao chúng ta chưa bao giờ ngồi tĩnh lại, để tự vấn mình rằng 'ta phải làm gì để không xuôi dòng nhân gian đầy bất trắc?'?
Hình như sự thụ động đã ngấm vào cuộc sống như một thứ virus lây lan nhanh, mạnh và sốc đến đáng sợ??? Chúng ta dễ buông mình quá, dễ để mình trôi lẫn vào đám đông đang ồn ào theo một chiều ngoài kia quá. "Có, có ai nói với tôi một lần, về một chiều khác trên lối đi?" , tự nhiên câu hát cũ lại vang lên trong tôi. Ừ nhỉ, chẳng có ai nói với mình về một chiều khác trên lối đi. Để mình cũng thành một chiều, tiếp sức cho một chiều, cuốn tiếp nhiều người vào thế giới một chiều ấy. Và cuối cùng, lời nói thầm, chẳng bao giờ tìm nổi đến tai ai???
Giữa nhân gian ngoài kia đang hối hả, xuôi dòng, cần lắm lắm những người rẽ dòng chảy nhân gian ấy mà bơi ngược dòng, dù biết ngược dòng bơi sẽ nhiều hiểm nguy, vất vả.
Giữa nhân gian ngoài kia đang hối hả, xuôi dòng, cần lắm lắm những tư duy về những dòng chảy khác, để không làm cho cái dòng một chiều kia thêm phình to hơn vì lưu lượng của nó và từ đó, cũng tạo nên nhiều rủi ro hơn, vì sức cuốn phăng của nó.
Giữa nhân gian ngoài kia đang hối hả, xuôi dòng, cần lắm lắm những dũng-cảm-vươn-mình bất chấp có thể sẽ là một nỗ-lực-không-thành, thậm chí là bi-tráng-khốc-liệt ở phút cuối.
Đó mới thực sự là cảm thức được sống, chứ không chỉ là tồn tại theo một dòng chảy đồng dạng, vô hồn, vô vị và thậm chí không cả sắc màu riêng.
Hãy thử một lần thôi, ngược chiều, để sống. Hãy thử một lần thôi, đừng buông mình theo những gì mình vẫn cho là đồng vọng. Hãy thử một lần, lặng lại, để nghe, có ai, nói. Thầm…
May 2013